We zijn op weg naar inclusiever onderwijs. Inclusief onderwijs is onderwijs waarbij alle kinderen en jongeren dichtbij huis volwaardig en gelijkwaardig toegang toe hebben. Maar wat vraagt dat eigenlijk van de schoolomgeving? Wat is er nodig om schoolgebouwen en buitenruimten toegankelijk en geschikt te maken voor álle leerlingen, maar ook voor leraren en ouders? In opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en de sectorraden voor primair, voortgezet en gespecialiseerd onderwijs ontwikkelde Oberon daarom samen met een landelijke expertgroep een ontwerpkader voor inclusieve onderwijshuisvesting. Van rust en uitzicht tot aanvullende ruimten voor zorg en ondersteuning: het kader gaat in op 11 thema’s en vertaalt deze naar minimale eisen voor ieder schoolgebouw.
Inclusieve onderwijshuisvesting
Inclusief onderwijs vraagt om passende schoolgebouwen en buitenruimten. Wat is ervoor nodig om de schoolomgeving toegankelijk en geschikt te maken? In het kader van inclusief onderwijs is het van belang dat iedereen – leerlingen, onderwijsprofessionals, zorgprofessionals, ouders en anderen – zelfstandig en gelijkwaardig in de schoolomgeving kan functioneren. Een inclusieve school is zo thuisnabij mogelijk, optimaal toegankelijk en heeft een ondersteunende functie voor zowel leerlingen, ouders als professionals. De voorzieningen zijn voor iedereen bereikbaar, gezond, veilig, comfortabel en logisch ingedeeld en te vinden. Iedereen heeft in deze schoolomgeving het gevoel erbij te horen en van betekenis te zijn.
Tekst gaat verder onder deze afbeelding
Ontwerpkader
Om een beeld te geven wat dit in de praktijk betekent, is een ontwerpkader ontwikkeld voor inclusievere onderwijshuisvesting in het primair en voortgezet onderwijs. Het kader laat zien wat nodig is om schoolgebouwen en buitenruimten écht inclusief te maken. Het is opgebouwd als een matrix waarin twee soorten oplossingen samenkomen: enerzijds voor leerlingen met specifieke ondersteuningsbehoeften op motorisch, organisch, visueel, auditief, verstandelijk en psychosociaal vlak, en anderzijds universele oplossingen die bruikbaar zijn voor iedereen, met of zonder specifieke ondersteuningsbehoefte.
Ontwerpkader voor inclusievere onderwijshuisvesting
Aanbevelingen
Het rapport bevat ook een aantal concrete aanbevelingen voor wat er aanvullend nodig is om ook mensen met (zeer) specifieke ondersteuningsbehoeften goed te kunnen bedienen. Denk hierbij aan extra maatregelen, hulpmiddelen én goede verbindingen tussen reguliere schoolgebouwen en gespecialiseerde voorzieningen.
Centraal in het ontwerpkader staan 11 thema’s (zogeheten ‘patronen’) die samen de basis vormen voor een inclusieve schoolomgeving. Voorbeelden van deze patronen zijn:
- Rust en uitzicht
- Extra bewegings- en circulatieruimte
- Aanvullende ruimten voor zorg en ondersteuning
- Flexibiliteit van voorzieningen
- Technische voorzieningen en hulpmiddelen
Deze patronen helpen ontwerpers, beleidsmakers en scholen om gericht en praktisch aan de slag te gaan met het inclusiever maken van hun schoolgebouwen en buitenruimten.
Tekst gaat verder onder deze afbeelding
Beleidscontext en verdere toepassing
Het ministerie van OCW en de sectorraden voor primair, voortgezet en gespecialiseerd onderwijs geven dit ontwerpkader mee aan schoolbesturen, gemeenten en anderen die zich inspannen om inclusievere onderwijshuisvesting tot stand te brengen. Het rapport dient onder meer als input voor het Innovatieprogramma Onderwijshuisvesting van het Nationaal Groeifonds en is op 24 april 2025 opgenomen in de Kamerbrief over stappen in verbetering van passend onderwijs.
Neem voor meer informatie contact op met Michiel van der Grinten via mvdgrinten@oberon.eu.
Bekijk het rapport voor een volledig overzicht van het onderzoek en de resultaten:
