Leerlingen met een Roma-, Sinti- of reizigersachtergrond ervaren nog altijd grote barrières in het onderwijs. Veel kinderen voelen zich niet thuis op school, krijgen te maken met discriminatie en hebben vaker extra ondersteuning nodig. Ook scholen en gemeenten geven aan dat zij moeite hebben om de juiste aanpak te vinden en behoefte hebben aan meer middelen en handvatten. Oberon onderzocht dit vraagstuk in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), binnen het kader van OWRS (Onderwijs aan Woonwagenbewoners, Roma en Sinti). OWRS is een landelijk netwerk en kennisprogramma dat zich richt op het verbeteren van de onderwijskansen van deze doelgroepen.
Waarom hebben Roma-, Sinti- en reizigerskinderen extra aandacht nodig in het onderwijs?
Uit eerdere monitoronderzoeken blijkt dat de onderwijsdeelname van Roma-, Sinti- en reizigersleerlingen achterblijft. De oorzaken zijn divers: ervaren discriminatie, een geringe onderwijstraditie en wederzijds wantrouwen tussen ouders en het onderwijssysteem. Het verbeteren van de onderwijspositie van deze leerlingen vraagt daarom om specifieke aandacht en ondersteuning.
Wat onderzocht Oberon binnen OWRS?
Met dit onderzoek brachten we in kaart welke ondersteuningsbehoeften er bestaan, hoe scholen omgaan met extra bekostiging en welke oplossingen betrokkenen zelf aandragen. Daarbij zijn beleidsmakers, leraren, leerplichtambtenaren en netwerkconsulenten gesproken, maar ook ouders en experts met een Roma-, Sinti- of reizigersachtergrond. Zo is een breed en veelzijdig beeld ontstaan van wat er speelt in de praktijk.
Welke inzichten levert het onderzoek op?
Het onderzoek laat zien dat de onderwijspositie van deze leerlingen kwetsbaar is. Zij voelen zich vaak minder thuis op school dan andere kinderen, en hebben bovengemiddeld behoefte aan aanvullende ondersteuning. Tussen ouders en het onderwijssysteem bestaat bovendien veel wantrouwen, dat diep geworteld is in een geschiedenis van uitsluiting en discriminatie. Tegelijkertijd zijn er voorbeelden van gemeenten en scholen waar de samenwerking beter verloopt en leerlingen zich meer gesteund voelen.
Welke oplossingen werken volgens betrokkenen?
Uit de gesprekken en analyses komt duidelijk naar voren welke oplossingen kansrijk zijn:
- Verbinding maken en vertrouwen opbouwen
De inzet van brugfunctionarissen of netwerkconsulenten helpt om ouders en scholen dichter bij elkaar te brengen. Deze verbindingswerkers spelen een sleutelrol in het versterken van vertrouwen. - Cultureel sensitief onderwijs
Scholen die oog hebben voor de achtergrond en cultuur van leerlingen dragen bij aan een inclusiever klimaat. Dat vraagt om passend lesmateriaal, voorlichting aan onderwijsbetrokkenen en training van leraren. - Deskundigheid in huis halen
Het betrekken van gedrags- en R/S/R-experts blijkt waardevol. Zij geven leraren en ouders praktische handvatten en zorgen voor meer begrip en passende ondersteuning in de klas.
Wat bevelen respondenten aan voor betere ondersteuning?
Het grootste deel van de respondenten pleit voor extra ondersteuning boven op de reguliere onderwijsachterstandsmiddelen. Vooral brugfunctionarissen en cultureel sensitief onderwijs worden gezien als sleuteloplossingen. Deze dienen te worden ontwikkeld en uitgewerkt mét experts uit de Roma-, Sinti- en reizigersgemeenschap.
Vervolg
De bevindingen zijn gedeeld met het OWRS-netwerk en met OCW. Op basis van dit onderzoek start een pilot met rolmodellen binnen de Sinti-gemeenschap, onder leiding van Nadine Rosenberg. Het doel is om het vertrouwen in en de verbinding met het onderwijs verder te versterken.
Meer lezen?
Benieuwd naar alle resultaten en aanbevelingen? Lees het onderzoeksrapport voor een volledig overzicht van het onderzoek en de resultaten, of neem contact op met Walter de Wit via wdewit@oberon.eu.
